Sermaye-iktidar ilişkileri üzerine kolektif veri derleme ve haritalama çalışması Mülksüzleştirme Ağları’nın yeni sürümü çıktı (mulksuzlestirme.org). İlk versiyonu Eylül 2013’de yayınlanan çalışma 393 proje, 433 şirket ve 45 devlet kurumu ile binin üzerinde ihale ve ortaklık ilişkisi içeriyor. Bu sürümde Graph Commons ağ haritalama altyapısıyla desteklenen arayüz yenilendi; gelişmiş arama, filtreleme ve sosyal mecralarda paylaşma özellikleri eklendi.
Mülksüzleştirme Ağları’nda üç ayrı harita mevcut. Projeler haritasında, İstanbul’un Kuzey Ormanları’nı talan edecek 3. Havalimanı’ndan Tarlabaşı ve Sulukulelileri yerinden eden kentsel dönüşüm projelerine, Hasankeyf’i sular altında bırakacak Ilısu Barajı’ndan Emek Sineması’nın yıkılmasına sebep olan AVM’ye toplam 393 proje ve bunların üstlenicisi özel şirketlerle devlet kurumları arasındaki bağlantılar ifşa ediliyor. Projelerin maliyetleri, başlangıç tarihleri, hangi il-ilçede yapıldığı, varsa iş kazaları gibi bilgiler de bu haritada mevcut. Çalışmanın ikinci haritasında bu projeleri gerçekleştiren şirketlerin yönetim kurulu üyeleri üzerinden kurulan ortaklıklar, üçüncü haritada ise el konulan azınlık mülklerinin hangi devlet kurumları üzerinden hangi aktörlere aktarıldığı gösteriliyor.
Tüm bu veriler şirketlerin internet siteleri, İstanbul Ticaret Odası ve Ticaret Sicili Gazetesi gibi kamuya açık veriler ile gazete haberleri gibi ikincil kaynaklarla referanslandırılmıştır.
Her geçen gün medya bağımsızlığına yönelik baskıların arttığına ve basının hükümet tarafından doğrudan sansürlendiğine tanık oluyoruz. Medya sahiplerinin özellikle de devletten aldıkları ihaleler yoluyla kurduğu çıkar ortaklıkları basının bir pazarlama aracına dönüşmesine ve havamıza, suyumuza, kamusal alanlarımıza el koyan bu süreçlere dair bilgiden yoksun bırakılmamıza sebep oluyor. Bunun yanı sıra Türkiye de diğer şirketleşmiş devletler gibi bilgiyi tekelinde tutmaya çabalarken, yığın veri işleme ve analiz kapasitesini sürekli geliştirmekte. Devlet kurumları bu yolla elde edilen bilgiyi, yaşam alanlarımızı yok etme pahasına kendi çıkarlarına yönelik büyük ölçekli projeler ve uzun vadeli programlar için kullanıyor.
Bireylerin veriye ulaşımının olmadığı ise küresel çapta inşa edilmiş bir algı. Herkesin kendi bulduğu verileri bir araya getirmesiyle, kamuya açık kaynaklardan yararlanarak kolektif veri arşivlemek ve haritalandırmak bu algıyı kıran, bilginin ilişkilendirilmesiyle büyük resmi açık edebilen eylemlilik biçimlerinden birisidir. Bu düşünceyle Mülksüzleştirme Ağları grubu olarak Gezi direnişinde bir araya geldik, kamuya açık veriyi derledik ve müşterek varlıklarımızı elimizden alan politikaları parmakla gösterilebilir hale getirmek için direniş enerjimizi bu güç ilişkilerini takip etmeye verdik.
Haritaların içerisinde gezinerek örneğin Ağaoğlu İnşaat’tan Maslak 1453’e ve bu projeye kamu imtiyazları sağlayan TOKİ ve Emlak Konut’a uzanabilirsiniz. Tarlabaşı ve Fener-Balat dönüşümü ihalelerini alan Gap İnşaat’ın sahibi Çalık Holding’in Turkuaz Medya Grubu üzerinden Sabah, ATV ve Takvim’e sahip olduğunu görebilirsiniz. Bu örneklerde olduğu gibi sermayenin dolaştığı patikaları ve güce ev sahipliği yapan aktörler arasındaki çıkar ortaklıklarını takip ederek haritada kendi seçkinizi oluşturabilir, sosyal mecralarda paylaşabilirsiniz.
Harita yazılımı sayesinde arayüzde yer alan proje, şirket ve kamu kurumu gibi düğümler bağlantı sayılarının ağırlığına göre birbirlerini itip çekerek yerlerini bulur. Bu sayede çok bağlantısı olan merkezi şirketler, devlet kurumları ya da kişiler öne çıkar. Ayrıca birbiriyle çok sayıda bağ kuran isimlerin bir araya gelmesiyle organik kümeleşmeler belirir. Mülksüzleştirme Ağları ikinci sürümünde haritaların içindeki gezintinizi geliştirmeye yönelik birçok arayüz yeniliği de mevcut. Gelişmiş arama özelliğiyle kişi, şirket, proje ve kurum isimlerini harita içinde anında bulabilir, bulduğunuz aktörlerin ilişkilerine tıklayarak patikaları keşfedebilir, filtreleme özelliğiyle projeleri il ve ilçelerine göre ayrıştırabilir, örneğin sadece Beyoğlu Belediyesi sınırları içerisinde yapılan projeleri görebilirsiniz.
Bunun yanı sıra kişi, proje, şirket gibi düğümlerin üzerine tıklayarak sol üstte açılan Bilgi Kutusu’nda maliyet, ihale tarihi, proje görseli, ilişki listesi, varsa projede meydana gelmiş iş cinayetleri ve tüm bu bilgilerin derlendiği veri kaynaklarını bulabilirsiniz. Dahası, harita içinde kendi gezintinizin, yani seçkinizin görüntüsünü alabilir ve bu seçkiye özel oluşan URL adresini Bilgi Kutusu’nda bulunan Paylaş düğmesine tıklayarak sosyal mecralarda kolayca paylaşabilirsiniz. Bu sayede belirli ilişkileri tekrar tekrar görünür kılarak toplumsallaşmasına katkıda bulunabilirsiniz.
Mülksüzleştirme Ağları katılıma açıktır, aşama aşama devam etmektedir. Beraber çalışmak isterseniz ya da kaynak verebileceğiniz veriler varsa mulksuzlestirme@gmail.com üzerinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Mülksüzleştirme Ağları hakkında gelişmelerinden haberdar olmak için @mulksuzlestirme Twitter hesabını takip edebilirsiniz.
Mahalleme, meydanıma, ağacıma, suyuma, toprağıma, evime, tohumuma, ormanıma, köyüme, kentime, parkıma dokunma!